Zygmunt Grodziński

---

Życiorys

Zygmunt Grodziński przyszedł na świat w rodzinie Antoniego, nauczyciela szkoły powszechnej, oraz Zofii Berg. Rodzinna dynamika była wzbogacona obecnością jego brata i trzech sióstr.

Początkowe etapy edukacji Zygmunta obejmowały naukę w gimnazjum w Nowym Targu, a następnie kontynuację nauki w V Gimnazjum we Lwowie, gdzie 10 czerwca 1914 roku pomyślnie zdał egzamin dojrzałości.

W czasie wielkich zawirowań I wojny światowej został wcielony w 1915 roku do 36. Pułku Piechoty armii Austro-Węgier. Po ukończeniu edukacji w szkole oficerskiej w Opawie, młody Zygmunt ruszył na front na terenie Karpat Wschodnich. Tam, w czerwcu 1916, dostał się do rosyjskiej niewoli, z której powrócił dopiero w 1918 roku.

Już jako oficer Wojska Polskiego, walczył o Śląsk Cieszyński w 1919 roku, biorąc jednocześnie udział w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919–1921. Kolejnym krokiem w jego karierze były studia biologiczne na UJ, gdzie trafił do Pracowni Anatomii Porównawczej pod kierunkiem prof. Henryka Hoyera.

Jego naukowe osiągnięcia zaowocowały habilitacją w 1927 roku, bazującą na pracy dotyczącej naczyń krwionośnych śluzicy. W 1935 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, przejmując odpowiedzialność za Katedrę Anatomii Porównawczej.

6 listopada 1939 roku, w ramach akcji Sonderaktion Krakau, został aresztowany i przewieziony do obozu Sachsenhausen. Na wolność wrócił 8 lutego 1940 roku, po czym kontynuował pracę w Krakowie. Do 1 września 1944 pracował w Instytucie Badań nad Durem Plamistym i Wirusami, gdzie produkował szczepionkę przeciwtyfusową na potrzeby Armii Krajowej oraz prowadził tajne zajęcia na UJ.

Po zakończeniu II wojny światowej, powrócił do pełnienia obowiązków na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1946 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Został członkiem korespondentem w 1956 roku, a od 1961 roku członkiem rzeczywistym PAN oraz członkiem PAU. W latach 1956–1958 pełnił funkcję rektora UJ, a między 1962 a 1969 rokiem przewodniczył Radzie Naukowej w Zakładzie Zoologii Systematycznej PAN. Jego badania koncentrowały się na anatomii porównawczej oraz embriologii. W 1966 roku przeszedł na emeryturę.

W życiu prywatnym Zygmunt wziął ślub 16 września 1931 roku z Natalią (1906–1987), córką Władysława Natansona. Wspólnie wychowali dwoje dzieci: syna Władysława, przyszłego profesora biologii na UJ, oraz córkę Zofię (1935–2022).

Po śmierci, Zygmunt Grodziński został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim, w kwaterze 26-płd-po prawej Strzyżowskich.

Wybrane prace

W dorobku naukowym Zygmunta Grodzińskiego znajdują się znaczące prace, które miały istotny wpływ na rozwój nauk przyrodniczych. Przykłady jego publikacji obejmują:

• Zoologia: przedstrunowce i strunowce (red.), wydane przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w Warszawie w 1979 roku, ISBN 83-01-01032-0,
• Anatomia i embriologia ryb, opublikowane przez Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne w Warszawie w 1981 roku, ISBN 83-09-00478-8.

Ordery i odznaczenia

Zygmunt Grodziński był odznaczanym osobą, która w swoim życiu otrzymała kilka znaczących wyróżnień. Wśród nich można wymienić:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, który został nadany w 1959 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 15 stycznia 1955 roku.

Nagrody

Zygmunt Grodziński został uhonorowany Nagrodą Państwową II stopnia za swoje znaczące osiągnięcia w zakresie prac anatomicznych oraz rozwojowych dotyczących układu krążenia u kręgowców w roku 1955.

---

Oceń: Zygmunt Grodziński

---