Bazylika Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej

---

Historia

Poprzednie świątynie

W 1513 roku, właściciel Limanowej decyzją uwolnił swoje ziemie, fundując małą drewnianą świątynię. Ten obiekt stał się fundamentem dla nowo utworzonej parafii w tym miasteczku. Został on zaprojektowany na planie krzyża, z wieżą umiejscowioną po stronie zachodniej, a jego patronem był św. Mikołaj. W początkach XVII wieku odbyła się rozbudowa kościoła, która obejmowała dodanie dwóch kaplic, podcieni oraz wieży.

Niestety, historia była okrutna, ponieważ w wielkim pożarze, który miał miejsce 14 marca 1769 roku, świątynia uległa zniszczeniu, a wraz z nią znaczna część centralnej części miasta. W trakcie tego tragicznego wydarzenia udało się jednak uratować cenną figurę Matki Bożej Bolesnej z XIV wieku oraz XVI-wieczną chrzcielnicę.

W latach 1776–1791 na miejscu zniszczonej świątyni powstała nowa, drewniana budowla, jednonawowa, z jedną wieżą. Kościół ten został poświęcony przez biskupa Tomasza Zieglera 12 maja 1825 roku, ale przetrwał jedynie do 1909 roku, kiedy to ostatecznie został rozebrany, aby zrobić miejsce dla nowej bazyliki, która miała zaspokoić potrzeby rosnącego ruchu pielgrzymkowego.

Historia bazyliki limanowskiej

Budowa obecnej świątyni miała miejsce w latach 1910–1918. Powstała ona jako wotum dziękczynne w stulecie uchwały Konstytucji 3 maja. Inicjatorem budowy był ówczesny proboszcz parafii limanowskiej, ks. Kazimierz Łazarski, który współpracował z architektem Zdzisławem Mączeńskim. Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się 6 października 1921 roku, a sprawował ją biskup tarnowski Leon Wałęga.

W 1991 roku, dokładnie 3 maja, w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, papież Jan Paweł II podniósł świątynię w Limanowej do rangi bazyliki mniejszej. To podniesienie znaczenia tej świątyni było wielkim zaszczytem dla lokalnej społeczności.

Opis świątyni

Architektura

Kościół Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej to wyjątkowa secesyjna bazylika, która wyróżnia się swoim murowanym, trójnawowym konstruktem. Jej zewnętrzne ściany, wyłożone kamieniem, przyciągają wzrok oraz są doskonałym przykładem polskiego stylu narodowego. Inspiracje architektoniczne zaczerpnięto z charakterystycznego drewnianego budownictwa, typowego dla regionu Beskidu Wyspowego. Wieża o wysokości 60 metrów, znajdująca się przy fasadzie, jest zwieńczona neobarokowym hełmem, co nadaje świątyni niepowtarzalny urok. Na szczycie fasady dostrzec można rzeźbę Ukrzyżowania, poniżej której umieszczono polskiego orła oraz daty 1791–1891.

Wnętrze

Wnętrze tej bazyliki zachwyca bogactwem dekoracji figuralnych, wykonanych głównie z masy betonowej. Liczne polichromie, witraże, rzeźby oraz mozaiki tworzą niepowtarzalny klimat tego miejsca. Autorem wielu polichromii jest Adam Miksz. Szczególną uwagę zwraca kompozycja pt. Od powietrza, głodu, ognia i wojny wybaw nas Panie.

Ołtarze

Ołtarz główny został zrealizowany w 1920 roku według projektu Zdzisława Mączeńskiego, a jego przebudowa miała miejsce w 1965 roku, zgodnie z koncepcją Zbigniewa Wzorka. W centralnej części ołtarza znajduje się rzeźba Matki Boskiej Bolesnej, wykonana z drewna lipowego, która datuje się na XIV wiek. Przeniesiono ją w 1753 roku z kaplicy w Mordarce do drewnianego kościoła parafialnego w Limanowej. W dniu 11 września 1966 roku, w ramach obchodów milenijnych, Pieta została ukoronowana przez metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę, a 22 czerwca 1983 roku, gdy był już papieżem Janem Pawłem II, powtórnie koronował rzeźbę w Krakowie po kradzieży poprzedniej korony (która miała miejsce w 1981 roku).

Pieta otoczona jest licznymi darami wotywnymi. W ołtarzu znajdują się również dwie zasuwy w postaci obrazów: Ukrzyżowanie ze scenami z życia Jezusa oraz Koronacja Najświętszej Maryi Panny. W zwieńczeniu umieszczono obraz Proroctwo Symeona, namalowany przez Marię Ritter. Poniżej wnęki z Pietą umiejscowione jest tabernakulum, bogato zdobione scenami Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i Zmartwychwstania Chrystusa.

Ołtarze boczne, wykonane w latach 1920–1930 przez Wojciecha Durka, zachwycają swoimi kompozycjami figuralnymi. Warto wyróżnić kilka z nich:

• ołtarz Matki Bożej Różańcowej – z obrazem Matka Boża Ostrobramska,
• ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa – w jego centrum znajduje się figura Jezusa, adorowana przez anioły, rolnika i księdza,
• ołtarz Relikwii Świętych i Błogosławionych – zawierający relikwiarze z szczątkami m.in. św. Antoniego Puscci, św. Jana Bosko oraz św. Jadwigi,
• ołtarz św. Józefa – ozdobiony dekoracją rzeźbiarską przedstawiającą niewiernego Tomasza oraz wizerunek św. Urszuli Ledóchowskiej,
• ołtarz w kaplicy św. Antoniego.

Witraże

Wnętrze bazyliki wypełnia światło, które dociera przez liczne barwne witraże. Wśród nich znajdują się wyjątkowe dzieła, takie jak:

• Wizja i cud Jana z Mathy oraz Adoracja Chrystusa Ukrzyżowanego przez św. Kazimierza – wykonane przez Konrada Krzyżanowskiego,
• św. Walenty oraz inne okrągłe witraże – projektu Józefa Mehoffera,
• Polonia Rediviva oraz Siewca – autorstwa Wincentego Gawrona.

Wyposażenie

Świątynia jest także znana z niezwykłego wyposażenia, w skład którego wchodzą:

• drewniana późnogotycka chrzcielnica z 1527 roku, która ocalona została z pożaru,
• złocona ambona, pięknie ozdobiona figurkami Ewangelistów oraz zwieńczona figurą Chrystusa Zmartwychwstałego,
• stacje Drogi Krzyżowej, wykonane w 1924 roku przez Wojciecha Durka.

Plac Kościelny

W otoczeniu kościoła w Limanowej znajduje się przestronny plac kościelny, który stanowi idealne miejsce dla pielgrzymów pragnących zregenerować siły duchowe oraz w ciszy pomodlić się.

Wyjątkowym elementem tego kompleksu jest Mała Kalwaria Limanowska, zaprojektowana przez Juliana Klimka. W skład tej atrakcji wchodzą:

• krużganki, które otaczają cały plac, ozdobione są kolekcją figurek Matki Boskiej przywiezionych z najróżniejszych zakątków świata, a także stacjami Drogi Krzyżowej autorstwa Szczepana Szubryta,
• Grota Matki Bożej z Lourdes, do której prowadzą schody z wbudowanymi kamieniami pochodzącymi z Drogi Krzyżowej w Jerozolimie,
• ołtarz polowy, zbudowany w 1982 roku.

Obok, w pobliżu placu, znajduje się również pomnik Jana Pawła II, zaprojektowany przez Czesława Dźwigaja. Uroczystość poświęcenia tego monumentu miała miejsce 20 czerwca 1998 roku i dokonało jej trzech biskupów: Wiktor Skworc, Piotr Bednarczyk oraz Damian Zimonia.

Na placu można również usłyszeć dźwięki carillonu, czyli zespołu dziewiętnastu dzwonów, które melodie religijne zyskują na nowym wyrazie.

---

Oceń: Bazylika Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej

---